Η έννοια της «κυριαρχίας» χρησιμοποιείται συχνά, τόσο για να χαρακτηρίσουμε όσο και για να εξηγήσουμε τη συμπεριφορά των σκύλων. Η θεωρία πως οι σκύλοι έχουν την τάση να δημιουργούν αυστηρά ιεραρχικές σχέσεις μεταξύ τους, αλλά και με τους ανθρώπους με τους οποίους συμβιώνουν, είναι ευρύτατα διαδεδομένη στις μελέτες, αλλά και στους προτεινόμενους τρόπους αντιμετώπισης της επιθετικότητας προς άλλα σκυλιά και / ή ανθρώπους. Ωστόσο, στις μέρες μας και υπό το φως νέων ευρημάτων, η θεωρία της «κυριαρχίας» αμφισβητείται έντονα, ενώ αρκετοί εκπαιδευτές και κτηνίατροι πλέον την αποφεύγουν.
Από το 1940 έως το 1980, η έρευνα για τη συμπεριφορά των κυνοειδών αφορούσε αποκλειστικά στους λύκους υπό συνθήκες αιχμαλωσίας. Τα κοινά ευρήματα των διαφόρων μελετών, ήταν ότι οι αγέλες των λύκων λειτουργούσαν υπό αυστηρή ιεραρχία. Υπήρχε δηλαδή ένας αρχηγός (το κυρίαρχο αρσενικό – alpha male) και μόνο οι πολύ επιθετικοί λύκοι μπορούσαν να αναρριχηθούν στην ιεραρχία. Λόγω της συγγένειας του σκύλου με το λύκο, το μοντέλο αυτό χρησιμοποιήθηκε για να εξηγήσει και τη συμπεριφορά των κατοικίδιων σκύλων. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία των σκληρών, παραδοσιακών τεχνικών εκπαίδευσης της λογικής «δείξε στον σκύλο σου ποιος είναι ο αρχηγός…».
Ωστόσο, ο σκύλος και ο λύκος απέχουν εξελικτικά από τον κοινό τους πρόγονο 30.000 χρόνια. Επομένως, αν και παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, κυρίως ανατομικά, πρόκειται για δύο ξεχωριστά είδη, με σημαντικές διαφορές στη συμπεριφορά τους. Σε αντίθεση με τον λύκο, οι σκύλοι οργανώνονται σε ομάδες και με άλλα είδη (άλλα κατοικίδια και ανθρώπους), παίζουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και επιλύουν απλά προβλήματα με τη λογική. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί πως οι σκύλοι δεν υιοθετούν τον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης των λύκων. Είναι μάλλον απίθανο, ένας σκύλος που συμβιώνει μαζί μας να θέλει να κυριαρχήσει στην ομάδα. Ακόμα και στην περίπτωση των λύκων, οι νεότερες επιστημονικές έρευνες έχουν επανατοποθετήσει τις κοινωνικές τους δομές, σε νέες, διαφορετικές βάσεις. Η βασική κοινωνική μονάδα της αγέλης των λύκων είναι το ζεύγος που αναπαράγεται, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της είναι απόγονοι αυτού του ζεύγους. Οι αναμετρήσεις για την κυριαρχία είναι σπάνιες. Χαρακτηριστικά, σε μια συγκεκριμένη αγέλη δεν παρατηρήθηκε καμιά αψιμαχία για 13 ολόκληρα χρόνια! Επομένως, τα αρχικά συμπεράσματα αποδείχθηκαν λανθασμένα, τόσο για τους σκύλους, όσο και για τους λύκους!
Αγελαία συμπεριφορά
Η πιο ολοκληρωμένη έρευνα σχετικά με την αγελαία συμπεριφορά των σκύλων διεξήχθη από τον Dr. Frank Beach (Yale, UC Berkeley) και διήρκησε 30 έτη. Τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν:
Η ιεραρχία στην αγέλη υπάρχει, αλλά διέπεται από χαλαρούς κανόνες, που τροποποιούνται ανάλογα με την περίσταση.
Τα νεαρά κουτάβια έχουν την αποκαλούμενη «άδεια κουταβιού» που τους δίνει ελευθερία στην συμπεριφορά.
Η άδεια κουταβιού ανακαλείται στον τέταρτο μήνα και τότε οι μεγαλύτεροι σκύλοι αναλαμβάνουν τη «διαπαιδαγώγηση» του, με διαδικασίες που θυμίζουν τελετουργία μύησης στο κοινωνικό σύνολο.
Αρχηγός (alpha) είναι αυτός που έχει τον έλεγχο των πόρων που είναι σημαντικοί για την επιβίωση της αγέλης. Ακόμα και μικρόσωμα σκυλιά μπορούν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο.
Οι σκύλοι – αρχηγοί ηγούνται καλοπροαίρετα. Έχουν αυτοπεποίθηση και δεν εμπλέκονται σε διαμάχες.
Όσοι σκύλοι ανέβηκαν ψηλά στην ιεραρχία, μέσω τραμπουκισμών και βίας, έχασαν τη θέση τους πολύ γρήγορα.
Επομένως, όταν ο σκύλος σας γρυλλίζει, δείχνει τα δόντια του και παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά σε εσάς ή άλλα μέλη της οικογένειας, δεν προσπαθεί να «κυριαρχήσει» ή να γίνει αρχηγός, αλλά να σας εκφράσει το άγχος του και την ανασφάλειά του για κάτι που συμβαίνει. Τέτοιες συμπεριφορές είναι συνηθισμένες και σε σκύλους που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή ή πονούν. Αυτό που οφείλετε να κάνετε ως σωστός κηδεμόνας είναι να διδάξετε στον σκύλο τους κανόνες που διέπουν το περιβάλλον σας.
Πόλη=εχθρικό περιβάλλον
Οι σκύλοι καλούνται να συμβιώσουν μαζί σας στις πόλεις –σε ένα εκ των πραγμάτων, εχθρικό για αυτούς περιβάλλον. Ως εκ τούτου, χρειάζονται την καθοδήγησή σας αλλά και ξεκάθαρους κανόνες για μια αρμονική συμβίωση. Πρέπει, επομένως, να είστε ηγέτες, όχι σκληροί αρχηγοί. Να θυμάστε πως στις σκυλίσιες κοινωνίες, η βία και η επιθετικότητα είναι χαρακτηριστικά ανασφάλειας από σκύλους σε επισφαλή θέση στην αγέλη. Ο αποδεκτός «αρχηγός» ηγείται καλοπροαίρετα και έχει τον έλεγχο τον πόρων και δεν χρειάζεται να υποτάξει τα μέλη της αγέλης.
Στους δεσποζόμενους σκύλους, σημαντικοί για τον σκύλο είστε εσείς. Σε αντίθεση με την αρχηγία, η ηγεσία είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση και για να την κερδίσετε θα πρέπει να καλύπτετε όλες τις ανάγκες του σκύλου σας. Το φαγητό, η στέγη, η κτηνιατρική φροντίδα, οι κοινωνικές σχέσεις και, κυρίως, η ασφάλεια είναι οι βασικότερες. Πρέπει, λοιπόν, να επιλέξετε αν θέλετε να είστε αρχηγός ή ηγέτης.
The Dog Company
Θετική Εκπαίδευση Σκύλων
www.thedogcompany.gr
Από το 1940 έως το 1980, η έρευνα για τη συμπεριφορά των κυνοειδών αφορούσε αποκλειστικά στους λύκους υπό συνθήκες αιχμαλωσίας. Τα κοινά ευρήματα των διαφόρων μελετών, ήταν ότι οι αγέλες των λύκων λειτουργούσαν υπό αυστηρή ιεραρχία. Υπήρχε δηλαδή ένας αρχηγός (το κυρίαρχο αρσενικό – alpha male) και μόνο οι πολύ επιθετικοί λύκοι μπορούσαν να αναρριχηθούν στην ιεραρχία. Λόγω της συγγένειας του σκύλου με το λύκο, το μοντέλο αυτό χρησιμοποιήθηκε για να εξηγήσει και τη συμπεριφορά των κατοικίδιων σκύλων. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία των σκληρών, παραδοσιακών τεχνικών εκπαίδευσης της λογικής «δείξε στον σκύλο σου ποιος είναι ο αρχηγός…».
Ωστόσο, ο σκύλος και ο λύκος απέχουν εξελικτικά από τον κοινό τους πρόγονο 30.000 χρόνια. Επομένως, αν και παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά, κυρίως ανατομικά, πρόκειται για δύο ξεχωριστά είδη, με σημαντικές διαφορές στη συμπεριφορά τους. Σε αντίθεση με τον λύκο, οι σκύλοι οργανώνονται σε ομάδες και με άλλα είδη (άλλα κατοικίδια και ανθρώπους), παίζουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους και επιλύουν απλά προβλήματα με τη λογική. Επιπλέον, έχει αποδειχτεί πως οι σκύλοι δεν υιοθετούν τον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης των λύκων. Είναι μάλλον απίθανο, ένας σκύλος που συμβιώνει μαζί μας να θέλει να κυριαρχήσει στην ομάδα. Ακόμα και στην περίπτωση των λύκων, οι νεότερες επιστημονικές έρευνες έχουν επανατοποθετήσει τις κοινωνικές τους δομές, σε νέες, διαφορετικές βάσεις. Η βασική κοινωνική μονάδα της αγέλης των λύκων είναι το ζεύγος που αναπαράγεται, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της είναι απόγονοι αυτού του ζεύγους. Οι αναμετρήσεις για την κυριαρχία είναι σπάνιες. Χαρακτηριστικά, σε μια συγκεκριμένη αγέλη δεν παρατηρήθηκε καμιά αψιμαχία για 13 ολόκληρα χρόνια! Επομένως, τα αρχικά συμπεράσματα αποδείχθηκαν λανθασμένα, τόσο για τους σκύλους, όσο και για τους λύκους!
Αγελαία συμπεριφορά
Η πιο ολοκληρωμένη έρευνα σχετικά με την αγελαία συμπεριφορά των σκύλων διεξήχθη από τον Dr. Frank Beach (Yale, UC Berkeley) και διήρκησε 30 έτη. Τα σημαντικότερα ευρήματα ήταν:
Η ιεραρχία στην αγέλη υπάρχει, αλλά διέπεται από χαλαρούς κανόνες, που τροποποιούνται ανάλογα με την περίσταση.
Τα νεαρά κουτάβια έχουν την αποκαλούμενη «άδεια κουταβιού» που τους δίνει ελευθερία στην συμπεριφορά.
Η άδεια κουταβιού ανακαλείται στον τέταρτο μήνα και τότε οι μεγαλύτεροι σκύλοι αναλαμβάνουν τη «διαπαιδαγώγηση» του, με διαδικασίες που θυμίζουν τελετουργία μύησης στο κοινωνικό σύνολο.
Αρχηγός (alpha) είναι αυτός που έχει τον έλεγχο των πόρων που είναι σημαντικοί για την επιβίωση της αγέλης. Ακόμα και μικρόσωμα σκυλιά μπορούν να αναλάβουν αυτόν τον ρόλο.
Οι σκύλοι – αρχηγοί ηγούνται καλοπροαίρετα. Έχουν αυτοπεποίθηση και δεν εμπλέκονται σε διαμάχες.
Όσοι σκύλοι ανέβηκαν ψηλά στην ιεραρχία, μέσω τραμπουκισμών και βίας, έχασαν τη θέση τους πολύ γρήγορα.
Επομένως, όταν ο σκύλος σας γρυλλίζει, δείχνει τα δόντια του και παρουσιάζει επιθετική συμπεριφορά σε εσάς ή άλλα μέλη της οικογένειας, δεν προσπαθεί να «κυριαρχήσει» ή να γίνει αρχηγός, αλλά να σας εκφράσει το άγχος του και την ανασφάλειά του για κάτι που συμβαίνει. Τέτοιες συμπεριφορές είναι συνηθισμένες και σε σκύλους που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή ή πονούν. Αυτό που οφείλετε να κάνετε ως σωστός κηδεμόνας είναι να διδάξετε στον σκύλο τους κανόνες που διέπουν το περιβάλλον σας.
Πόλη=εχθρικό περιβάλλον
Οι σκύλοι καλούνται να συμβιώσουν μαζί σας στις πόλεις –σε ένα εκ των πραγμάτων, εχθρικό για αυτούς περιβάλλον. Ως εκ τούτου, χρειάζονται την καθοδήγησή σας αλλά και ξεκάθαρους κανόνες για μια αρμονική συμβίωση. Πρέπει, επομένως, να είστε ηγέτες, όχι σκληροί αρχηγοί. Να θυμάστε πως στις σκυλίσιες κοινωνίες, η βία και η επιθετικότητα είναι χαρακτηριστικά ανασφάλειας από σκύλους σε επισφαλή θέση στην αγέλη. Ο αποδεκτός «αρχηγός» ηγείται καλοπροαίρετα και έχει τον έλεγχο τον πόρων και δεν χρειάζεται να υποτάξει τα μέλη της αγέλης.
Στους δεσποζόμενους σκύλους, σημαντικοί για τον σκύλο είστε εσείς. Σε αντίθεση με την αρχηγία, η ηγεσία είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση και για να την κερδίσετε θα πρέπει να καλύπτετε όλες τις ανάγκες του σκύλου σας. Το φαγητό, η στέγη, η κτηνιατρική φροντίδα, οι κοινωνικές σχέσεις και, κυρίως, η ασφάλεια είναι οι βασικότερες. Πρέπει, λοιπόν, να επιλέξετε αν θέλετε να είστε αρχηγός ή ηγέτης.
The Dog Company
Θετική Εκπαίδευση Σκύλων
www.thedogcompany.gr